Matera met haar grotwoningen (sassi) dient geregeld als filmdecor, op dit moment van de nieuwste James Bond-film! Het stadje in de ongerepte Zuid-Italiaanse regio Basilicata is in 2019 ook culturele hoofdstad van Europa.
Tekst en beeld: Kim van Dam
De eerste blik op sasso Barisano (een wijk met grotwoningen) vanaf het uitzichtpunt op het Piazza Vittorio Veneto is indrukwekkend. Tot diep in het dal ligt de vallei vol met prehistorische grotwoningen, de sassi. Ze zijn op elkaar geplakt zonder enige open ruimte lijkt het. Vergelijkingen komen boven. Een gatenkaas, een bijenkorf, luchtig opgeklopt eiwit met hier en daar een hoge (kerktoren)toef.
Eerder, tijdens het ontbijt bij grothotel Le Dimore Dell'Idris, ontmoette ik Paola Saraceno. Ze is veehouder en woont buiten de stad, maar kocht enkele jaren geleden een grotwoning in Matera. Net als vele anderen die de potentie zagen. Paola ziet de stad bijna dagelijks veranderen. Trendy en hippe plekken schieten als paddenstoelen uit de grond. Maar zo positief als iedereen nu over deze historische wijken praat, zo negatief was dat ruim een halve eeuw geleden.
Grotkerkjes en mini-terrasjes
De enige manier om de sassi goed te verkennen is lopend. Rond zonsopgang dwaal ik door smalle steegjes, verken ik pleinen en geniet ik van uitzichtpunten. Ik daal af van de ene trap, beklim een volgende. Ik loop binnen bij grotkerkjes en bewonder patio's met miniterrasjes. Er zijn vele bijzondere details op huizen en mooie doorkijkjes. Dit is een ontdekkingsreis door 9000 jaar geschiedenis.
Hippe adresjes
Meer 21ste eeuw is er in de bovenstad, die tussen sasso Barisano en sasso Caveoso ligt. Vanaf de kathedraal leidt een winkelstraat naar Piazza Vittoria Veneto. Paola vertelde al dat ik in de Via Duomo unieke boetiekjes, stijlvolle winkels, fijne koffietentjes en leuke restaurants zou vinden.
Tijd voor een sterke espresso op een van de trendy terrasjes.
Om daarna op het Piazza Vittoria Veneto nog één keer in het verleden te duiken.Onder het prachtige plaveisel ligt namelijk de op een na grootste cisterne ter wereld: zestien meter diep, vijftig meter lang. Een kathedraal voor water. Groot genoeg om vijf miljoen liter water op te slaan.
Nu de sassi aangesloten zijn op stromend water is deze wateropslag niet meer nodig. Maar wat een prachtige herinnering aan de voltooid verleden tijd in deze unieke stad.
Ook naartoe: spookstad Craco
Craco, een uurtje rijden van Matera, is prachtig gelegen op een heuvel. Aan de steile kant lijkt het alsof de huizen uit de 400 meter hoge rotsen groeien. Aan de andere kant vloeien de huizen als romige slagroom van de heuvel af de groengele velden in. De geschiedenis van de stad is een aaneenschakeling van ellende. Van pestuitbraken tot overstromingen. Na de aardbeving in 1980 trokken ook de laatste inwoners weg. Tegenwoordig kun je samen met een gids ontdekken wat er over is van deze intrigerende stad. Cracomuseum.eu
Idyllische dorpjes: Castelmezzano en Pietrapertosa
Basilicata is met 580.000 inwoners een zeer dun bevolkte regio van Italië. Midden in dat niemandsland liggen de dorpen Castelmezzano en Pietrapertosa, twee Borghi più belli d'Italia, omgeven door groene bergtoppen van het natuurpark waarin ze liggen. Vanaf Pietrapertosa kun je met een engelenvlucht via het dal naar het middeleeuwse Castelmezzano vliegen. En terug. Een tocht van in totaal bijna drie kilometer die je hangend aan een kabel aflegt met een topsnelheid van 120 km per uur (Il Volo dell'Angelo).
Maar gewoon met de auto ernaartoe kan ook, via idyllische landweggetjes waar schapen- en geitenherders hun kuddes over leiden.